پهنه حفاظت (سبز و باز)، قسمت هایی از محدوده شهر است، که عرصه های سبز و باز عمومی و خصوصی، پارک های جنگلی، باغات و اراضی مزروعی و حرایم و پهنه های حفاظت ویژه را در بر می گیرد. با توجه به نقش و اهمیت این پهنه در ارتقاء کیفیت محیط و سیمای شهری تهران، ساخت و ساز در آنها، محدود بوده و عمدتا برای توسعه گردشگری و تفرج، برخی خدمات آموزشی، درمانی و بهداشتی، فرهنگی و …، مدیریت بحران و استقرارهای موقت مجاز می باشد. این محدودیت ضمن ایجاد سرزندگی، در محیط شهری، مانع گسترش فیزیکی شهر تهران شده و بهره بردای مناسب و حفاظت فعال و تجهیز شده را برای این پهنه به وجود می آورد.

زیر پهنه های پهنه حفاظت سبز و باز G

این پهنه کلان شامل؛ سه پهنه اصلی با کدهای یک رقمی G1 ، G2) ، G3 است، که در 5 پهنه با کد دو رقمی شامل؛ پارک -های شهری (G11)، پارک های جنگلی (G12)، باغات و اراضی مزروعی (G21)، رود دروها (31G) و پهنه های سبز و باز ویژه (G32)، دسته بندی شده و جمعا نیز ۱۳ زیرپهنه با کد سه رقمی را تشکیل داده که به شرح جدول این سند طبقه بندی شده اند. مقررات استفاده از اراضی در زیرپهنه های حفاظت، به قرار زیر است:
در تمامی زیرپهنه های سیزده گانه پهنه کلان حفاظت (سبز و باز)، به غیر از زیر پهنه های باغات و اراضی مزروعی (G21) که مشمول مفاد بند (۱۴) این سند است. هرگونه ساخت و ساز، با حداقل زیربنا و سطح اشغال، و صرفا در قالب طرح های ویژه مصوب، مجاز است.
تبصره: ساخت و ساز در این پهنه ها محدود بوده و در زیر پهنه های (G32) احداث ساختمان های مسکونی مطلقا ممنوع است.
تبصره: هرگونه تغییر کاربری کلیه قطعات تثبیت شده موجود و مصوب (به ویژه فضای سبز)، در پهنه حفاظت سبز و باز (G)، ممنوع است.

چگونگی ساخت و ساز در باغات

کلیه اراضی زیرپهنه های (G) مشمول قانون حفظ و گسترش فضاهای سبز مصوب سال ۱۳۵۹ و اصلاحیه های بعدی آن بوده و هرگونه ساخت و ساز در باغات انبوه (G211) براساس دستورالعمل ماده ۱۴ قانون زمین شهری و در سایر زیر پهنه های حفاظت (G) براساس جدول این سند بوده و لازم الاجرا است.

ساخت و ساز در پارک های جنگلی زیر پهنه G12 در پهنه حفاظت سبز و باز G

هر گونه ساخت و ساز مسکونی، اداری، صنعتی، نظامی و غیره، در محدوده پارک های جنگلی (G12) ممنوع بوده و کاربری های مجاز، محدود به فعالیت های مرتبط با گذران اوقات فراغت، تفرج، گردشگری و ورزشی، براساس طرح های توجیهی مصوب است.
تبصره: ساماندهی و تجهیز پارک های جنگلی به صورت یکپارچه تحت نظر شهرداری تهران، به منظور تأمین ایمنی های اکولوژیک، انسانی (آتش سوزی، تخریب و قطع اشجار) و اجتماعی، الزامی است.

تبصره: هرگونه واگذاری دائمی عرصه و اعیان پارک های جنگلی توسط شهرداری تهران و سایر دستگاه های ذیربط به اشخاص حقیقی و حقوقی ممنوع بوده و واگذاری محدوده هایی از پارک برای تجهیز و استقرار کاربری های مجاز، طبق ضوابط و مقررات قانونی بهره برداری از پارک های جنگلی و به صورت اجاره با مدت معین، مجاز است.

ساخت و ساز در زیر پهنه حفاظت رود دره ها G31 در پهنه حفاظت سبز و باز G

هرگونه ساخت و ساز در پهنه حفاظت رود دره ها (G31)، شامل مسیر رودخانه و حریم مصوب قانونی (حریم کیفی و…) آن ممنوع و در سایر محدوده های این پهنه، براساس طرح های توجیهی زیست محیطی و هیدرولوژیک و طرح های منظر و طراحی شهری مصوب کمیسیون ماده (۵)، مجاز است.

تفکیک و ساخت و ساز مسکونی در پهنه حفاظت سبز و باز G

با تأکید بر ممنوعیت هرگونه تفکیک و ساخت و ساز مسکونی در کلیه زیر پهنه های حفاظت (G)، به استثنای 321G و G2 ساخت و ساز مجاز طبق جدول این سند با حداقل بنا و سطح اشغال، صرفا با تهیه طرح های ویژه، پس از تصویب در کمیسیون ماده ۵ شهر تهران، مجاز است.

ساخت و ساز در زیر پهنه حفاظت فرهنگی و تاریخی G321 در پهنه سبز و باز G

در زیر پهنه حفاظت فرهنگی و تاریخی (G321)، هرگونه ساخت و ساز با مجوز و براساس ضوابط سازمان میراث فرهنگی، مجاز است.
تبصره: شهرداری تهران موظف است با همکاری سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ، ظرف مدت یکسال از ابلاغ طرح تفصیلی نسبت به تدوین ضوابط زیر پهنه 321G و تصویب آن در کمیسیون ماده (5) به شهر تهران، اقدام نماید.

حریم بزرگراه ها در پهنه G

در زیر پهنه حریم بزرگراه های ویژه (G322) هر گونه ساخت و ساز، ممنوع است و تمامی عرصه های این زیرپهنه، می باید صرفا به ایجاد فضای سبز اختصاص یابد؛ احداث جایگاه های سوخت، منوط به رعایت الزامات زیست محیطی پدافند غیر عامل و مدیریت بحران، ضمن رعایت کلیه ضوابط ایمنی، حفظ حریم بزرگراه و انجام مطالعات ترافیکی لازم، پس از اخذ موافقت شورای حمل و نقل و ترافیک شهر تهران و تصویب موردی در کمیسیون ماده پنج شهر تهران، مجاز خواهد بود.

ساخت و ساز در زیر پهنه حفاظت ویژه (محدوده بین حد کالبدی شهر و محدوده شهر – G323) در پهنه حفاظت سبز و باز G

هرگونه ساخت و ساز در زیر پهنه حفاظت ویژه، محدوده بین حد کالبدی شهر و محدوده شهر (G323)، صرفا براساس مصوبه کمیسیون ماده (۵) شهر تهران (بند یک صورتجلسه شماره ۵۵ کمیسیون ماده پنج شهر تهران)، مجاز است.

تملک املاک واقع در زیر پهنه G1 و G2 و G3 در پهنه حفاظت سبز و باز G توسط شهرداری

شهرداری تهران مجاز است، در کلیه زیر پهنه های G1و G3 نسبت به تملک املاک برای ایجاد فضای سبز و تأمین سرانه های خدمات شهری اقدام نماید. در کلیه زیرپهنه های 2G، نیز شهرداری تهران می تواند در صورت توافق با مالکین، نسبت به خرید املاک به منظور ایجاد و تامین فضای سبز و سرانه های خدمات شهری، اقدام نماید.

حداقل نصاب تفکیک و افراز اراضی در زیر پهنه G2

حداقل نصاب تفکیک و افراز اراضی، در زیر پهنه های 2G معادل یک هکتار (ده هزار متر مربع) است.

صدور پروانه ساختمانی ساخت سازهای مجاز پهنه G

صدور پروانه ساختمانی برای کلیه ساخت و سازهای مجاز در پهنه G به ویژه در پارک ها، حتی برای اماکن متعلق به شهرداری الزامی است.
حفاظت و تثبیت كلیه پارک های شهری و فضاهای سبز (رفیوژها، لچکی ها، درختان حاشیه خیابان ها و …)، موجود، به عنوان خدمات پشتیبان (فضای سبز) در کلیه پهنه ها، الزامی است.
تبصره: تأمین دسترسی سواره مناسب و ایجاد پارکینگ های عمومی برای پارک های جدیدالاحداث، با مقیاس عملکرد شهری متناسب با حجم مراجعات و تواتر مراجعه، الزامی است. ضوابط و مقررات احداث پارکینگ برای پارک های منطقه ای، شهری و فراشهری جدیدالاحداث طبق بند 4-12 این سند است.
حداکثر

حداکثر سطح اشغال پارک های شهری

تبصره: حداکثر سطح اشغالی در پارک های شهری برای فعالیت های مجاز به استقرار در پارک ها معادل ۳ درصد، در دو طبقه است. در پارک های مقیاس محله ای و ناحیه ای، سطح اشغال تا 7 درصد در دو طبقه مجاز است.
تبصره: به منظور اتخاذ تمهیدات مناسب برای بهبود دید داخل پارک ایجاد مانع بصری در محیط پارک، به عنوان دیوار ممنوع است. همچنین برای مدیریت و صیانت از محدوده پارک ها، ایجاد مانع فیزیکی صرفا با استفاده از پوشش گیاهی و هرگونه عنصر شفاف با ارتفاع مناسب از سطح زمین، مجاز است.

حفر چاه و ایجاد تاسیسات (کیوسک و … ) در پارک های شهری

تبصره: با تأیید شهرداری تهران، حفر چاه و ایجاد تأسیسات مربوطه (حوضچه و کیوسک) حداکثر تا ۳۰ متر مربع توسط وزارت نیرو، در پارک های شهری (G11) مجاز است.