در این مقاله سعی داریم در رابطه با نرخ تورم در طرح های توجیهی چیست و چگونه محاسبه می شود صحبت نماییم.

نرخ تورم غیر قابل پیش بینی

زمانی که در طرح توجیهی برای پروژه های سرمایه گذاری برنامه ریزی می‌کنیم به طور کلی با دو نوع پیشامد فیزیکی روبرو خواهیم شد. در ادامه با ما باشید تا در رابطه با این دو نوع پیشامد بیشتر صحبت کنیم. این پیش آمدهای فیزیکی بر روی یک سری موارد اثر می‌گذارند، مثل نیاز مهندسی، دقت پیش بینی و سایر نهاده ها.
می توان گفت تعیین دقیق مواد اولیه به صورت دقیق قابل پیش بینی نیست. مواد اولیه ای مثل آب و برق و گاز و نیروی انسانی و… را نمی توان قبل از پروژه دقیق پیش بینی کرد. برای رفع آن می توانیم با افزودن یک مقدار مشخص مثلا ۵ یا ۱۰ درصد به کل مقدارهای فیزیکی این مشکل را برطرف نماییم.
البته ممکن است خطاهای تخمین هر مورد در طرح توجیهی متفاوت باشد‌ بهترین روش و معمول ترین آن استفاده از نرخ افزایش یکنواخت می باشد. می توان این روش را بهترین راه دانست. اما تاکید بیش از حد بر روی آن نیز سبب پایین آمدن دقت در برنامه ریزی می گردد. کلیه موارد تا جایی که ممکن است باید با دقت پیش بینی شود، همچنین درجه قابلیت اتکا نیز مشخص گردد.
به طور کلی در جدول های تهیه شده برای طرح توجیهی به وقوع پیوستن پیشامد های احتمالی نادیده گرفته می شود.

نرخ تورم در طرح توجیهی

تاثیرات تورم در طرح توجیهی بر روی پروژه هایی که طول عمر طولانی تری دارند و انجام آنها بیشتر طول می کشد شدیدتر می باشد. برای اینکه برنامه های تامین مالی را بتوان با میزان تورم هماهنگ ساخت باید یک سری هزینه ها افزایش یابد. این افزایش هزینه ها به واسطه شاخص تورم تخمینی صورت می‌گیرد. این هزینه ها شامل پرداخت هایی می باشد که برآورد شده است. همچنین شامل مجموع تمام هزینه های سرمایه گذاری نیز می باشد.

به واسطه نرخ تورم می توان میزان ارزش پول و قدرت خرید را سنجید. این ارزش و قدرت را می توان در یک بازه زمانی محاسبه نمود. نرخ تورم را می توان برابر با تغییرات نسبی در شاخص قیمت مصرف کننده دانست. به طور کلی شاخص قیمت مصرف کننده (CPI) یا Consumer Price Index می باشد. از روش های دیگری نیز نرخ تورم ممکن است محاسبه گردد. نرخ تورم از روش محاسبه قیمت دوره ای نیز در سبد کالای پایه به دست می آید. این قیمت ها به صورت هفتگی و ماهانه و سالانه محاسبه می‌گردند.
این سبد را یک معیار قرار داده اند و هر چند سال یکبار آن را مجدد بررسی و بازنگری می نمایند. براساس استانداردهای جهانی، بانک‌مرکزی هر کشوری همان مرجع تعیین سبد کالای پایه می باشد همچنین وظیفه محاسبه و اعلام نرخ تورم را نیز بر عهده دارد.

تاثیرات طرح توجیهی

مطالعات قبل از شروع پروژه یک عامل خوب برای تصمیم گیری سرمایه گذاران می باشد. آنها با استفاده از طرح توجیهی می توانند تمام جوانب یک پروژه را بسنجند و کلیات آن را برآورد کنند. این طرح ها سبب می شود که سرمایه گذارها تصمیم خود را برای شروع کردن یک پروژه بگیرند. اگر‌تمام جوانب به طور کلی مثبت و توجیه پذیر و سود آور بود سرمایه گذار می تواند تصمیم به شروع کار کند. اما اگر نتایج مثبت نبود و سود آوری زیادی نداشت سرمایه گذار می تواند ایده را عملی نکند.
نرخ تورم را می توان از نظر اقتصادی به این صورت تعریف نمود که، سبب افزایش قیمت ها در یک بازه زمانی خاص و مشخص می‌شود. تورم همان افزایش بی رویه قیمت کالا و یا خدمات می باشد که بدون پشتوانه و بدون هیچ برنامه ریزی به وجود می آید. این اتفاق سبب می شود که قدرت خرید مردم کاهش پیدا کند و تعادلی که بین تقاضا و نقدینگی وجود دارد برهم‌ بخورد.
تورم زمانی به وجود می آید که تقاضا برای یک کالا و خدمات زیاد باشد اما میزان موجودی آن کالا و خدمات در جامعه بسیار کم باشد. اگر بین قیمت واقعی و قیمت فروش یک کالا فاصله زیادی ایجاد شود می‌گویند قیمت ها متورم شده است. هرچه مقدار فاصله بین قیمت اصلی و قیمت فروش بیشتر گردد نرخ تورم نیز بیشتر خواهد شد.
با حذف نرخ تورم در طرح توجیهی می توان محاسبات محتاطانه تری در این رابطه انجام داد. به این ترتیب نرخ تورم از محاسبات طرح امکان سنجی حذف شده است‌.

اگر تصمیم گرفته شد که تورم در طرح توجیهی محاسبه گردد باید نرخ تورم را برای هزینه ها و درآمدهایی که مرتبط با هر واحد پولی می باشد به صورت مجزا مشخص نمود.

محاسبه نرخ تورم

به طور کلی توصیه می شود در طرح توجیهی نرخ تورم لحاظ گردد. به علت شرایط موجود در این کشور این کار می تواند عاقلانه تر باشد و نتیجه بهتری نیز داشته باشد. برای انجام این‌کار به دلیل زیاد بودن نوسانات نرخ تورم و برای جلوگیری از بروز مشکل و خطا بهتر است از تحلیل حساسیت استفاده کرد. به این ترتیب میزان خطا نیز کم تر می‌شود. برای این ‌محاسبات بهتر است از برنامه ها و نرم افزارهایی مثل نرم افزار کامفار استفاده شود. به این ترتیب میزان خطا تا حد زیادی کاهش می یابد.
در رابطه با نرخ بازده واقعی باید در نظر داشت که چنانچه این نرخ با قیمت های ثابت محاسبه گردد، باید نرخ به دست آمده با هزینه های واقعی پول مقایسه گردد. به این صورت که اگر میزان استقراضX% باشد و نرخ تورم Y% باشد، هزینه های واقعی سرمایه برابر با تفاوت X و Y خواهد بود (X% – Y%).
با توجه به توضیحات بالا نرخ تورم در طرح توجیهی در پروژه های طولانی نسبت به پروژه های کوتاه تر بیشتر است. یعنی این پروژه های بیشتر با تورم روبرو می شوند. در نتیجه درصد خطا نیز در آنها بیشتر می‌گردد. بدون شک وجود طرح توجیهی قبل از شروع یک پروژه کمک زیادی به صاحبان سرمایه خواهد کرد.